Τα πρώτα σκαλιά.

   Ένα πρώτο ζητούμενο για κάποιον που ξεκινά το τρέξιμο, είναι να καταφέρει να καλύψει πέντε χιλιόμετρα, χωρίς ν’ αναγκαστεί να περπατήσει. Είναι και το χρονικό σημείο της αερόβιας άσκησης, καθώς απαιτείται τουλάχιστον ένα εικοσάλεπτο τέτοιας, για να τύχεις των απολαβών της. Δεν είναι καθόλου δύσκολο, αν και μπορεί να φαντάζει έτσι σε κάποιον αγύμναστο. Το καταφέρνει ο καθένας, αρκεί ν’ αφιερώσει τον ελάχιστο χρόνο που απαιτεί η φυσική του υγεία.

Τα 10 χιλιόμετρα - ή μια περίπου συνεχόμενη ώρα τρεξίματος - έρχονται κατόπιν, κι είναι το σημείο απ’ όπου θα ξεκινούσε κάποιος να θεωρεί τον εαυτό του συστηματικό δρομέα. Ούτε κι αυτό είναι δύσκολο, αλλά απαιτεί μια σταθερότητα. Περίπου δυο μήνες είναι το διάστημα που χρειάζεται για να καταλήξει συνήθεια κάτι που κάνουμε τακτικά. Η βελτίωση που παρατηρείται σ’ όσους ξεκινούν την άθληση είναι εντυπωσιακή κι αυτό τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν. Προοδεύουν εύκολα, αντίθετα με τους φτασμένους αθλητές, οι οποίοι χρειάζεται ν’ αυξήσουν στο πολλαπλάσιο τον όγκο της προπόνησής τους, για να δουν το όφελος ελάχιστων λεπτών, ή ακόμα και δευτερολέπτων, στις επιδόσεις τους.

Ο αρχάριος δεν πρέπει να παρασυρθεί απ’ αυτόν τον ενθουσιασμό. Είναι ακόμα πολύ ευάλωτος στους τραυματισμούς. Ακόμα περισσότερο αν προέρχεται από άλλο άθλημα, όσο κι αν αυτό φαίνεται παράξενο. Αν υπάρχει κάτι κακό στο τρέξιμο, είναι πως, σε αντίθεση με το κολύμπι ή το ποδήλατο, καταπονεί με υψηλούς και συνεχόμενους κραδασμούς τις αρθρώσεις. Ο αγύμναστος θα ξεκινήσει, εξ ανάγκης, προσεκτικά, με περπάτημα και με ολιγόλεπτο τρέξιμο, κι αυτό θα δώσει ευκαιρία στους μύες και στους τένοντες να προσαρμοστούν. Αντίθετα, αυτός που διαθέτει ικανό καρδιοαναπνευστικό σύστημα, μπορεί να ξεπεράσει εύκολα το όριο της επιβαλλόμενης σταδιακής προσαρμογής και να εκτεθεί στις επιπτώσεις της βιασύνης.

Με την συνέπεια και με τον καιρό, κάποτε φτάνεις να τρέχεις άνετα τα δέκα χιλιόμετρα. Άνετα σημαίνει να κινείσαι μέσα στο αερόβιο σου κατώφλι, ώστε το σώμα να χρησιμοποιεί ως μορφή ενέργειας τα λίπη, που είναι πάντα διαθέσιμα ακόμα κι αν θεωρείστε αδύνατοι. Αεροβική άσκηση είναι αυτή που ανεβάζει και κρατά τους παλμούς της καρδιάς γύρω στο 60 με 80 % του μέγιστου ορίου. Ο μέγιστος καρδιακός παλμός βρίσκεται αν αφαιρέσεις την ηλικία σου από τον αριθμό 220. Αλλά δεν χρειάζεται να σκοτίζεται κανείς μ’ όλα αυτά, εγώ προσωπικά δεν σκοτίστηκα ποτέ. Υπάρχει ένας ευχάριστος κι εμπειρικός τρόπος για να καταλαβαίνεις πότε βρίσκεσαι μέσα στο αερόβιο όριο, χωρίς να χρησιμοποιείς άβολες συσκευές. Αν καταφέρνεις, ενώ τρέχεις, να ολοκληρώνεις άνετα μια πρόταση, είσαι εντάξει. Αν η κουβέντα σου διακόπτεται από απότομα κι ακανόνιστα λαχανιάσματα, τότε βρίσκεσαι στο αναερόβιο στάδιο. Σ’ αυτήν την περίπτωση μάλλον δεν έχεις και όρεξη για πολλές κουβέντες.

Σταθείτε στο πρώτο στάδιο για καιρό. Δώστε ευκαιρίες στο σώμα και στην ψυχή σας να δουν ως απόλαυση, αυτό που πρέπει να είναι απόλαυση. Αν θέλετε, ή αν οι υποχρεώσεις της ζωής σας δεν σας επιτρέπουν, μείνετε εδώ, για πάντα. Δέκα χιλιόμετρα, ή μια ώρα τρεξίματος, 3 με 4 φορές την εβδομάδα είναι ιδεατό. Πολλοί το κάνουν, σταθερά, για χρόνια. Είναι οι περισσότερο ωφελημένοι. Έχουν εντάξει το τρέξιμο στη ζωή τους κι αποκομίζουν μακροχρόνια τα οφέλη του. Άλλοι εμφανίζονται δυναμικά, καταρρίπτουν ατομικά ρεκόρ, συλλέγουν δόξες και εξαφανίζονται. Κάποιους από αυτούς τους συναντάς αδρανείς και υπέρβαρους, μετά από καιρό.

Τίποτα βασανιστικό δεν μπορεί να διαρκέσει. Πολλοί έχουν την εντύπωση πως βασανιζόμαστε, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί αγνοούν τις δυνατότητες του ανθρώπινου σώματος. Αρκετοί γνωστοί μου δυσκολεύονταν να καταλάβουν πως ο κόπος που κατέβαλλαν για να τρέξουν 3 χιλιόμετρα, δεν ήταν μεγαλύτερος απ’ αυτόν που κατέβαλλα εγώ για να τρέξω 10. Το διαπίστωσαν όταν έφτασαν να το κάνουν. Αυτοί που λαχανιάζουν στα δέκα μέτρα είναι δύσκολο να κατανοήσουν ότι μπορεί να είναι απολαυστικό να τρέχεις δέκα χιλιόμετρα. Το αποδίδουν σε γονίδια και σε ασκητική θέληση, όμως δεν είναι. Όχι μέχρι εδώ, τουλάχιστον.

Για τους υπόλοιπους που συνεχίζουν: Όταν φτάσεις να τρέχεις τακτικά δέκα, και ενίοτε 15 χιλιόμετρα, τότε έχεις βελτιώσει τις επιδόσεις σου, ακόμα κι αν δεν ήταν αυτός ο σκοπός σου. Τότε, μπορείς να δοκιμάσεις έναν αγώνα 5 ή 10 χιλιομέτρων. Στην Αθήνα, παράλληλα με τον κλασικό μαραθώνιο, χιλιάδες άνθρωποι το επιχειρούν, με καλά αποτελέσματα. Η αδρεναλίνη του αγώνα βοηθά να πετυχαίνουν χρόνους που δεν τους βλέπουν στην προπόνηση.

Και μετά προχωράς κι άλλο. Μ’ ένα καλό δεκάρι στα πόδια σου, ξεκινάς να σκέφτεσαι τον ημιμαραθώνιο. Στο βάθος της ατέλειωτης διαδρομής υπάρχει πάντα ένας ορίζοντας, που ολοένα απομακρύνεται καθώς τον πλησιάσεις. Δεν πρόκειται για μυθικό μαρτύριο, αλλά για τη γοητεία του αθλήματος. 

Αγώνες από 5 έως 21 χιλιόμετρα θεωρούνται μικροί έως μεσαίοι, εντούτοις δεν είναι καθόλου εύκολοι. Ακόμα κι ένα κατοστάρι θα σε ρίξει ξέπνοο, αν βάλεις τα δυνατά σου. Τα 5 και τα 10 χιλιόμετρα συνδυάζουν ταχύτητα κι αντοχή. Στους μύες σου συγκεντρώνεται το γαλακτικό οξύ και νιώθεις τα πνευμόνια σου να καίγονται. Οι μικροί αγώνες είναι προσφορότεροι για τους μικρότερους σε ηλικία αθλητές, αν και πολλοί άνω των 50, εκεί έξω, καταφέρνουν και διαψεύδουν αυτόν τον αφορισμό. Ωστόσο, η αντοχή είναι αυτή που διατηρείται περισσότερο με τα χρόνια κι οι μικρές αποστάσεις είναι τα θεμέλια στα οποία βασίζεται το υπόλοιπο οικοδόμημα. Είναι η ζώνη των αστεροειδών, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στον πλανήτη της απραξίας και στο ατέρμονο σύμπαν. Ακόμα είναι νωρίς, αλλά με τον καιρό θα τις βλέπεις σαν τους πρόποδες ενός βουνού, από τους οποίους ξεκίνησες για να φτάσεις ψηλότερα. Διαθέτουν ομορφιές και συγκινήσεις, όμως κάποτε ξεκινάς για την κορυφή που διακρίνεται παραπάνω.

                                           --------------------------------

   Είναι τόσοι πολλοί αυτοί οι μικροί μου αγώνες, όλα αυτά τα χρόνια, που δυσκολεύομαι να τους συμμαζέψω στη μνήμη μου. Η μνήμη είναι περίεργη, αποφασίζει αυτή τι θεωρεί σημαντικό να διατηρήσει και τι να ξεφορτωθεί. Κι εφόσον οι αναμνήσεις αποτελούν βασικό συντελεστή της προσωπικότητάς μας, σκέφτομαι πως οι σημειώσεις και οι φωτογραφίες εκείνης της εποχής βοηθούν στη σωστή της διαμόρφωση.

Οι πρώτες μικρές αποστάσεις είχαν τη μαγεία του πρωτόγνωρου και της παρθενικής ματιάς με την οποία αντικρίζεις το θαυμαστό καινούργιο κόσμο. Είναι οι πρώτες δοκιμές και οι πρώτες προκλήσεις. Η θεωρία της σχετικότητας εφαρμόζει στο σύμπαν των δρομέων, κι όχι μόνο από την άποψη πως τους κρατά νεότερους, όπως το γνωστό παράδειγμα των δίδυμων αδερφών. Όταν, για πρώτη φορά, έτρεξα σε προπόνηση 10 χιλιόμετρα αισθάνθηκα πως κατάφερα έναν άθλο, καθώς μάλιστα δεν υπήρχαν τα συγκριτικά μέτρα της σημερινής εποχής. Για μένα ήταν το, μέχρι τότε, πιο πολύ. Όταν δοκίμασα τα 15 και τα 20 χιλιόμετρα, ένιωσα το ίδιο. Ένας ακόμα άθλος, μεγαλύτερος από τον προηγούμενο. Το μετά ήταν συνεχώς άγνωστο και μακρινό, αν και καταλάβαινα πια πως μπορούσα να διαμορφώνω τους όρους. Ο ορίζοντας υποχωρούσε και κάθε που κοίταζα στο πέρα αχνόφεγγε μια πρόκληση που με καλούσε να την ακολουθήσω. Και η αγαπημένη μου δασική διαδρομή, ακόμα και σήμερα, μοιάζει πολύ με τη διαδρομή που ακολούθησα, για να φτάσω από το τότε στο τώρα. Θα έλεγα πως ήταν μια προσομοίωση της. Έκρυβε συγκινήσεις το ίδιο άγνωστες μ’ αυτές που με περίμεναν στα χρόνια που κύλησαν. Δεν φαινόταν το τέλος της, όπως ακόμα δεν βλέπω το τέλος ολόκληρης της διαδρομής μου, παρόλο που δεν το φαντάζομαι πια και πολύ μακριά.

Ωστόσο, πίσω μου απομένουν πολλά από τα πρώτα στάδια, ταπεινά, από τη σημερινή μου σκοπιά, πάντα όμως προσφιλή κι αγαπημένα. Μια νοσταλγία συνοδεύει τις πρώτες μου εξερευνήσεις, τις πρώτες μου συγκινήσεις, τις πρώτες μου περιπέτειες κι απογοητεύσεις. Κάπου εκεί, στο παρελθόν, βρίσκονται και οι πρώτοι μου αγώνες. Κάποιοι σημαντικοί, κάποιοι ασήμαντοι, κάποιοι παράπλευρες εκδηλώσεις επαρχιακών γιορτών. Ουρανούπολη, Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Κατερίνη, Δράμα. Κούπτιος, Καραισκάκιος, Δίος, Αλεξάνδρειος. Ονόματα πόλεων και αγώνων, που κάποιοι υπάρχουν ακόμα, κάποιοι όχι. Μαζί τους ονόματα φίλων και συναθλητών, που, επίσης, κάποιοι υπάρχουν ακόμα, κάποιοι όχι. Όχι στη δικιά μου διαδρομή, τουλάχιστον. Παραμένουν ωστόσο σε κάποιες στάσεις της και μου χαμογελούν μέσα από τις παλιές μας φωτογραφίες. Ίσως διασκεδάζουν που με βλέπουν να προσπαθώ να θυμηθώ και ν’ αντιστοιχίσω το σωστό σε κάθε πρόσωπο, όνομα κάθε φορά.